29 Haziran 2022’de Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI), IPI’ın Türkiye’deki davaları izleme programı kapsamında gazeteci Hayri Demir’in Ankara 15. Ağır Ceza Mahkemesi’ndeki davasını izledi. Demir’in duruşmasına IPI’ın yanı sıra Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), Türkiye Af Örgütü ve Almanya’nın Ankara Büyükelçiliği temsilcileri de katıldı.
Mezopotamya Ajansı’nda muhabirlik yapmış olan gazeteci Demir, Suriye’nin kuzeyinde haber amaçlı çektiği görüntüler nedeniyle “terör örgütü propagandası” ve “terör örgütü üyeliği” suçlamalarıyla yargılanıyor. IPI, 24 Eylül 2019’daki ilk duruşmadan bu yana Demir’in davasını izliyor.
Demir’in iddianamesi, 2017 yılında evinden çalındıktan sonra bir sokakta bulunduğu iddia edilerek polise verilen ve Demir aleyhine delil olarak kullanılan iki hafıza kartındaki fotoğraflara dayanıyor. Terör örgütü mensuplarını resmettiği iddia edilen Demir, hafıza kartlarındaki bu fotoğrafların 2015 yılında Suriye’de bir çatışma bölgesinde gazetecilik faaliyeti kapsamında Dicle Haber Ajansı aboneleri için çekildiğini belirtiyor. Hakkında devam eden davada, Demir’in 22 yıl ve altı aya kadar hapis cezasıyla cezalandırılması isteniliyor.
Demir’in davasının 12. duruşması, 29 Haziran 2022’de Ankara 15. Ağır Ceza Mahkemesi’nde gerçekleşti. Savcılık, Türkiye Cumhuriyeti tarafından terör örgütü olarak kabul edilen Suriye merkezli Halk Koruma Birlikleri’nin (YPG) eski mensubu olduğunu söyleyen hükümlü bir tanığın ifadesini dinlemek için Adana F Tipi Cezaevi ile görüntülü bağlantı kurdu. Tanık, Demir’in Suriye’nin kuzeyinde yaptığı gazetecilik çalışmaları sırasında kendisiyle tanıştığını belirtti. 2015 yılında Suriye’de olduğunu belirten Demir, tanığa ne zaman bölgede bulunduğunu sordu. Tanık, 2018 ve 2021 yılları arasında Suriye’de bulunduğunu söyledi ve ardından tanığın görüntülü bağlantısı kesildi.
Tanığın belirttiği yıllarda Suriye’de bulunmadığını söyleyen Demir, tanığın yalan beyanda bulunduğu gerekçesiyle hakkında suç duyurusunda bulunulmasını talep etti. Savcı, tanığın yeniden dinlenmesini talep etti fakat tanıkla görüntülü bağlantı tekrar kurulamadı. Yaklaşık 30 dakika süren duruşmada savcı en az dört kez Demir’in sözünü kesti.
Ankara 15. Ağır Ceza Mahkemesi ara kararında, Demir’in hafıza kartlarında bulunan dijital materyaller hakkında bir önceki duruşmada talep edilen bilirkişi raporunun gelmesinin beklenmesine ve Demir’in tanık hakkında suç duyurusu talebinin reddine karar verildi.
Demir’in davasının 13. duruşması 28 Eylül 2022’de 11:15’te görülecek.
IPI’ın değerlendirmesi
Hayri Demir’in davası, Türkiye’de terör faaliyetlerinin varlığının ve tehdidinin eleştirel haberciliğin bastırılması için son derece geniş kapsamlı kullanılarak araçsallaştırıldığı örneklerden birini teşkil ediyor. Hükümet yetkilileri ve mahkemeler tarafından terör propagandasının gazetecilik faaliyetleri ile ısrarlı bir şekilde karıştırılması, Türkiye’nin son yıllarda basın özgürlüğüne yönelik baskılarında belirleyici bir faktör olarak ön plana çıkıyor. IPI’ın 2021 yılı boyunca gazetecilere yönelik kaydettiği toplam 142 suçlamadan 68’i terörle ilgili idi. Hakkında ceza verilen 28 gazetecinin dokuzu terörle bağlantılı suçlamalardan hüküm giydi. Avrupa Parlamentosu’nun Türkiye ile ilgili yakın tarihli bir kararında “mevcut baskıcı yönetim biçiminin, yasal çerçevenin – özellikle terör suçlamaları ve ifade özgürlüğünün kısıtlanması yoluyla – kötüye kullanılması ve yargı bağımsızlığı mahrumiyetine dayandırıldığını, ve herhangi bir eleştirel faaliyeti doğrudan veya caydırıcı bir etki yoluyla bastırmak için tasarlanmış kasıtlı, sert ve sistematik bir hükümet politikasının” oluşturduğunu belirtmişti.
IPI, yargılanan gazetecilerin davalarını izlemeye ve Türkiye’yi uluslararası ve ulusal yasal yükümlülüklerine uyması için çağrı yapmaya devam edecek.
