2021 yılı Türkiye’de özgür basının yargılamalarıyla devam etti. IPI, bu yıl 241 gazetecinin yer aldığı pek çok dava kaydetti, bu davalarda 28 gazeteci ise ceza aldı. Duruşmaların büyük çoğunluğunun yeni yıla ertelenmesi, ülkede hiç bitmeyen yargı tacizinin bir göstergesi oldu.
Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI), Free Turkey Journalists kampanyasında yer alan dava gözlem programının yıllık istatistiklerini açıkladı. IPI, Türkiye’de son yıllarda görülen gazeteci yargılamalarını, hem yerel hem de uluslararası arenada sürdürdüğü savunu çalışmalarının bir parçası olarak yakından takip ediyordu.
IPI dava gözlem programı kapsamında, IPI temsilcileri mahkeme salonlarında pek çok davayı fiziken gözlemledi. IPI’ın kendi araştırmalarına ek, MLSA, Press in Arrest, P24, Bianet ve RSF gibi dava gözlemleyen yerel STKların tamamlayıcı çalışmaları ile yüzden fazla dava dosyasında gelişmeleri belgeledi.
2021’de IPI temsilcileri, İstanbul ve Van’da toplam 10 duruşmayı fiziken gözlemledi. IPI temsilcilerinin dava gözlem bloglarını buradan okuyabilirsiniz.
IPI, 2021’de en az 241 gazetecinin yer aldığı 135 farklı dava dosyasının görüldüğü toplam 294 duruşma kaydetti. Sanıklar suçlu bulunarak ceza aldığı toplam 16 davada 28 gazeteciye toplam 83 yıl hapis cezası verildi. Hüküm verilen 16 davanın yarısından fazlasında (9 dava), gazeteciler terör suçlamalarından hüküm giydi, iki davada ise cumhurbaşkanına hakaret suçlamasından ceza verildi. Bu iki suçlama ceza verilen davalar arasında en çok yer alan ilk iki suçlama oldu.
Ancak IPI tarafından sunulan bu dava verileri, Türkiye’de gazetecilerin maruz kaldığı yargı tacizinin tam kapsamlı bir resmini temsil etmeyebilir. CHP milletvekili Utku Çakırözer’in yayınladığı raporda, gazeteciler 2021’de tam 475 kez hakim karşısına çıktı.
IPI’ın kaydettiği dava verilerine göre, 294 duruşmanın toplam 38’i (%12) sanıkların bir kısmı veya tamamının beraati ile sonuçlandı. Bu duruşmalarında 16sında (%5) ise sanıklar ceza aldı. Bu davalar içinde birden fazla sanığın yer aldığı 4 duruşmada ise sanıklara hem beraat hem ceza kararı verildi. 2021’de görülen duruşmalar ezici bir çoğunlukla ertelendi: Kaydedilen duruşmaların %83’ü (244 duruşma) ileri bir tarihe ertelendi.
IPI, Türkiye’de sivil toplum ve diplomatik misyon temsilcilerinden oluşan geniş bir listeye güncel dava takvimi ve gelişmelerin yer aldığı aylık bir bülten gönderiyor. Özet bilgiler içeren bu bülten, aynı zamanda diplomatik temsilciliklerin, özellikle büyük şehirler dışında yer alan gazeteci davalarını gözlemlemeye ve yargılanan gazetecilere destek amaçlı ortak eylem almaya teşvik görevi görmeyi amaçlamaktadır. Gönderilmiş tüm aylık bültenleri burada bulabilirsiniz.
IPI tarafından kaydedilen 135 dava dosyasında, gazetecilere karşın en az 142 suçlama yer aldı. En yaygın suçlama, 142’de 68 kez ile suçlamaların %48’ini oluşturan terör suçlamaları oldu. Bunu, 22 kez ile suçlamaların %15’ini oluşturan siyasiler, iş insanları ve diğer güçlü figürler tarafından açılan hakaret ve iftira suçlamaları takip etti. Ayrıca kategorize edilen, cumhurbaşkanına hakaret suçlaması ise suçlamalar arasında 13 kez yer alarak suçlamaların %10’unu oluşturdu. IPI tarafından belirlenen kategorizasyonu aşağıda görebilirsiniz.
